14 januari 2016 / Fotografie
Kruidvat plaatste deze week per ongeluk een foto van oud-Kamerlid Sabine Uitslag in zijn folder. Zonder haar toestemming. Als goedmakertje doneert de winkelketen 17.000 luiers aan het Barbara Muller Babyhuis, waarmee de zaak voor beide partijen is afgedaan. Een kostbare fout, dat wel. Een die bovendien voorkomen had kunnen worden door zorgvuldiger te werk te gaan. Hoe voorkom je dat jouw organisatie op een dergelijke manier de mist ingaat?
Allereerst is het belangrijk om te weten dat het niet zomaar is toegestaan om een foto of andere afbeeldingen van het internet te plukken, en die in een folder of een andere communicatie-uiting te gebruiken. Het meeste beeldmateriaal is namelijk auteursrechtelijk beschermd, en als er iemand op een foto staat afgebeeld heb je vaak ook nog eens te maken met portretrecht.
Door hier geen rekening mee te houden, loop je het risico om een gepeperde rekening op de deurmat te treffen. Of dat je, zoals in het geval van Kruidvat, 17.000 luiers moet doneren. Pak het gebruik van afbeeldingen liever zorgvuldig en professioneel aan.
Als je helemaal geen zin hebt om je druk te maken om auteursrechten van afbeeldingen, kan je ze natuurlijk het beste zelf maken. Of iemand in dienst nemen om dat te doen. Zolang dat namelijk niet anders is geregeld in een arbeidscontract of cao, krijgt het bedrijf dat een fotograaf of designer in dienst heeft automatisch de auteursrechten over het beeldmateriaal dat zij voor hun werkgever maken.
Een fotograaf of designer van buiten de organisatie inhuren kan natuurlijk ook. Je moet dan wel duidelijke afspraken maken, omdat je nog niet automatisch de rechten hebt om ze bijvoorbeeld op je website te gebruiken. Vraag dus naar de voorwaarden, en let op zaken als:
Bij beeldmateriaal waarop iemand staat afgebeeld, is het daarnaast belangrijk om zeker te weten dat die persoon toestemming geeft om zijn beeltenis te gebruiken.
Zelf afbeeldingen creëren of foto’s maken is niet altijd een optie, of zelfs nodig. Je kan er ook voor kiezen om kant-en-klare foto’s in te kopen. Van een persbureau bijvoorbeeld. Of van een leverancier van stockfoto’s.
Het voordeel van het gebruik van stockfoto’s is dat ze snel beschikbaar zijn, en vaak niet duur zijn om in te kopen. Maar ook hier geldt: dat je ervoor betaalt, betekent nog niet dat de afbeeldingen van jou zijn. Je koopt eenvoudig gezegd alleen de rechten om ze te gebruiken, en ook hier zijn aan dat gebruik vaak voorwaarden verbonden.
Let dus ook bij het inkopen van stockfoto’s op de eerdergenoemde gebruikersrechten. Vergeet verder niet een kopie van de gebruiksvoorwaarden op te slaan, samen met een betalingsbewijs.
Behalve stockfoto’s waarvoor je moet betalen, zijn er online genoeg afbeeldingen te vinden die je gratis mag gebruiken. Of waarvan de maker volledig afstand doet van welke rechten dan ook. Het is onder dit aanbod vaak wel even zoeken naar afbeeldingen van geschikte kwaliteit, maar als je ze vindt is er natuurlijk geen geldig bezwaar om niet voor deze optie te kiezen.
Beeldmateriaal dat je gratis mag gebruiken, vind je op de volgende manier:
Voor afbeeldingen die voor gratis gebruik ter beschikking worden gesteld, geldt vaak een Creative Commons-licentie. Controleer op de pagina waar je een afbeelding vond voor de zekerheid altijd even of er aanvullende voorwaarden gelden. Vaak moet je bijvoorbeeld de maker credits geven, of geldt dat je in het geval van bewerkingen zelf ook maar beperkte rechten mag voorbehouden.
Met bovenstaande kennis voorkom je niet dat je in een situatie als die van Kruidvat terechtkomt. De winkelketen vertrouwde – geheel begrijpelijk – blind op zijn reclamebureau, en ging ervan uit dat ze daar wisten wat ze deden.
Als je zeker wil weten dat er geen rechten van derden rusten op het werk dat je krijgt aangeleverd, doe je er verstandig aan een reversed image search uit te voeren om te checken of het gaat om bestaand werk. In het geval van Kruidvat zou dit waarschijnlijk alleen niet hebben geholpen. Het ging hier immers om een afbeelding die al dusdanig was bewerkt dat Google de gelijkenissen waarschijnlijk ook niet meer kon vinden met het origineel.
Nog beter is het dan ook het bureau waarmee je samenwerkt met zorg uit te kiezen, en in zee te gaan met een partij die verstand van zaken heeft. Contentbureau.nl bijvoorbeeld!
Headerafbeelding: Gratisography