Lost in translation: 10 hilarische fouten en hoe ze te voorkomen
22 januari 2016 / Vertalen
Vertalen is een vak apart. Je moet de te vertalen tekst goed begrijpen, de doeltaal onder de knie hebben, en om een perfecte tekst te maken moet je ook nog enig gevoel voor taal hebben. Toch zijn er een hoop mensen en bedrijven die vertalen lijken te onderschatten. Ze doen het af met een vertaalmachine, begrijpen de tekst of de opdracht niet goed, of kijken simpelweg de vertaalde tekst niet na. Weliswaar is een slecht vertaalde tekst vaak wel te begrijpen, erg professioneel staat het natuurlijk niet. Maar om eerlijk te zijn – grappig is het soms wel. Ter vermaak én lering zetten wij de tien meest hilarische fouten op een rijtje, plus wat je ervan kunt leren.
1. Vertaalmachine is niet leidend
Google Translate of andere vertaalmachines kunnen natuurlijk superhandig zijn bij het vertalen van teksten. Let er wel op dat je ze als hulpmiddel gebruikt; staar je vooral niet blind op online vertalingen. Vertalen is en blijft mensenwerk. Een online vertaler kan weliswaar woorden vertalen, maar weet lang niet altijd wat je precies bedoelt. Ook kan het – in tegenstelling tot een papieren woordenboek – weleens gebeuren dat een vertaalsite uit de lucht is. Onhandig als je het op dat moment nodig hebt, maar nog onhandiger als je het niet in de gaten hebt. Dat levert namelijk een rare vertaling op…
Bovendien wil Google Translate weleens grapjes uithalen met zijn gebruikers. Zo vertaalde het ‘Rusland’ onlangs nog naar Mordor. Foutje of toch een Easter Egg?
2. Weet hoe je de vertaling spelt
Soms heb je geen vertaalmachine nodig, omdat je zelf prima weet hoe je iets in de doeltaal zegt. Maar zorg ook dat je weet hoe je het woord schrijft. In Aziatische landen wordt ‘honey’ misschien niet helemaal hetzelfde uitgesproken als in het Engels, maar door het woord op fonetische wijze te schrijven krijgen deze honing-appelsnoepjes een heel andere lading.
3. Kies het juiste synoniem
Sommige woorden hebben meerdere betekenissen. Het spreekt misschien voor zich, zorg dat je de juiste betekenis neemt. Wat dacht je van het televisieprogramma dat ‘she went into labor on the plane’, vertaalde met ‘ze ging met het vliegtuig naar haar werk’. Dat zou luxe, maar niet onmogelijk zijn. Logischer is echter dat het hier gaat om een zwangere vrouw met weeën aan boord van een vliegtuig. Gebruik dus je gezonde verstand!
4. Het belang van voorzetsels
Het zijn zulke kleine woordjes, maar des te belangrijker in een zin. Toch worden ook dit soort woorden regelmatig verkeerd vertaald. Zo is in dit voorbeeld het woordje ‘voor’ verward met ‘van’. Dat maakt deze menukaart ineens een stuk luguberder.
5. Eén woord kan al fataal zijn
Teksten zijn meestal prima leesbaar als er hier en daar eens een woordje niet klopt. Dat geldt ook voor vertalingen. Maar dat ene woordje maakt of breekt soms nét de betekenis. Bijvoorbeeld als je daarmee oorzaak en gevolg door elkaar haalt.
6. Let op met spreekwoorden en uitdrukkingen
Een echt goede vertaler weet niet alleen wat woorden in een andere taal betekenen, maar heeft ook gevoel voor taal. Zo zijn spreekwoorden niet (altijd) letterlijk te vertalen. In Nederland regent het pijpenstelen; in Engeland katten en honden. In het Nederlands is een kogel door de kerk; in Duitsland is een ei gelegd. Uiteraard kun je ze weglaten, maar spreekwoorden maken een vertaling wel sterker. Ook uitdrukkingen moeten bij de vertaler bekend zijn. Zo wordt ‘in memory of’ in het Engels algauw in verband gebracht met ‘ter nagedachtenis aan’, in plaats van ‘een herinnering aan’. Rust zacht, lief feestje!
7. Houd rekening met de cultuur
Naast taalgevoel is een beetje verstand van cultuur ook handig. Met name in de wereld van marketing is niet elke campagne een-op-een te kopiëren naar andere landen en/of culturen. Dat geldt zelfs voor symbolen die een internationale betekenis lijken te hebben. Het symbool voor ‘breekbaar’ – een wijnglas met een barst erin – werd door medewerkers van een Afrikaanse haven geïnterpreteerd als ‘kapot’. Waarna ze de vracht zonder pardon in zee gooiden…
8. Nederlanders kunnen er ook wat van
Wij Nederlanders staan erom bekend ons snel aan te passen en relatief goed Engels te spreken. Een vertaling naar het Engels doen we dan ook het liefst gewoon zelf. Maar het blijft oppassen geblazen. Zo vertaalt een wasserette het self-serviceconcept wel erg letterlijk. Dikke kans dat menig expat raar opkijkt bij deze boodschap; zelf wassen is toch niet helemaal hetzelfde als ‘jezelf wassen’.
9. Check na je vertaling altijd op spelfouten
Ook in vertalingen kunnen spel- en tikfouten sluipen. Laat je vertaling desnoods door een professional nakijken op spelling. Zo loop je niet het risico dat één verkeerd lettertje je hele vertaling verpest. Zoals deze blueberry-muffin die plotseling verandert in een blubberige muffin. Eet smakelijk!
10. Houd contact met je vertaler
Ben je zelf geen kei in vertalen, wees dan niet bang om de hulp van iemand anders in te schakelen; Contentbureau bijvoorbeeld! Maar houd – zelfs dan – wel contact met je vertaler en publiceer je content pas als je zeker weet dat een vertaling klopt. Zo vertaalde een vertaler dit verkeersbord keurig naar het Welsh – dacht de uitvoerder. Na het neerzetten van het bord bleek echter wat er werkelijk stond: ‘Ik ben momenteel niet aanwezig. Werkzaamheden a.u.b. doorsturen.’ Een out-of-office dus.
Het moge duidelijk zijn: vertalen is vakwerk, en Contentbureau is er dol op. Van webtekst tot persbericht en van boek tot column. Hulp nodig? Neem contact met ons op. Ook voor de eindredactie van je vertaling of een complete contentmarketingstrategie.
Headerafbeelding: Pixabay