4 januari 2018 / Vlaams
“Jeunen is het mooiste dialectwoord van Vlaanderen!”, kopten De Standaard en Radio 1 onlangs, na een week van hoog oplaaiende dialectkoorts. Een onderwerp dat voor veel animo zorgde in de Belgische vestiging van de LVT Group, waar Contentbureau, LVTPR en Progress Communications onder één dak zitten. En waar bovendien alle Vlaamse provincies vertegenwoordigd zijn. Een dialectweelde die ik niet kon laten liggen. Dus sloeg ik tijdens de lunch driftig aan het noteren toen de favoriete dialectwoorden en -uitdrukkingen over en weer vlogen. Voor het gemak van álle Nederlandstaligen voeg ik er een woordje uitleg bij. We starten de dialectronde in West-Vlaanderen met, jawel, jeunen.
Regio: West-Vlaanderen
Wie zich jeunt, die amuseert zich – wat dan weer algemeen Vlaams is voor zich vermaken. Maar dan sterker. Want als je je jeunt, dan zit je ook echt goed in je vel, in een soort algemene staat van welbevinden. Ben je geen West-Vlaming maar klinkt jeunen je tóch bekend in de oren? Dan heb je dat ongetwijfeld te danken aan dit onvergetelijke kampvuurmoment van de al even onvergetelijke Gringo uit Temptation Island.
Regio: West-Vlaanderen
Net zoals jeunen is tsjolen moeilijk te vertalen naar het algemeen Nederlands. Het is een beetje zwerven, maar dan iets minder romantisch. Wie tsjoolt, die is de hele tijd onderweg, van hier naar daar en weer terug. Je kan snel of traag tsjolen, en hoeft daarbij niet noodzakelijk een concreet doel of resultaat voor ogen te hebben. Sommige West-Vlamingen tsjolen ook als ze lang en onsuccesvol met iets bezig zijn, knoeien dus.
Regio: West-Vlaanderen
Het kappersberoep staat in de Vloanders – zo noemen West-Vlamingen hun provincie – duidelijk niet hoog aangeschreven. Met het is dus niet allemaal haar knippen geef je aan dat een opdracht moeilijk is. Haar knippen is volgens die logica dus een fluitje van een cent. Schoffeer je liever geen kappers? Dan zeg je gewoon ‘t is ol gin patatten schellen. Behalve tegen mensen die beroepshalve aardappelen schillen natuurlijk.
Regio: Aarschot (noordoosten van Vlaams-Brabant)
Wordt gebruikt als sarcastische opmerking, wanneer iemand – de spreker of iemand anders – een stommiteit heeft begaan. Heel bijzonder aan deze uitdrukking is het ontbreken van enige logica. De enige houvast is het gebruik van lomp als homoniem: lomp is een soort vis, maar betekent ook onbehouwen en onhandig.
Regio: de eerste versie in het oosten van Vlaams-Brabant, de tweede in het westen
Als een kind petten verkoopt of zijn/haar petten heeft, maak je dan uit de voeten. Tenzij het je eigen kind is. In dat geval moet je het op de een of andere manier tot bedaren brengen. Verre van evident, gezien de onbedaarlijke crisis die het op dat moment doormaakt: gillen, schelden, krabben, tot barstens toe de adem inhouden… Ik heb zelf kinderen, twee dochters. En dochterpetten zijn de ergste.
Regio: Vlaams-Brabant, specifiek in Hoeilaart en Overijse
Een kort zinnetje met twee dialectwoorden uit mijn eigen Druivenstreek, ten zuiden van Brussel. Een klet is een irritante kerel. Een lul dus. Een paike (soms ook poit, pait of pee) is een man, die door de Brabander vrijwel uitsluitend op het einde van zijn zin gebruikt wordt, als versterkend tussenwerpsel. Wat een lul, man!
Regio: Genk (Limburg)
Voor ons Vlamingen is kakken wat Nederlanders poepen noemen. Poepen is bij ons dan weer een veel leukere activiteit. Maar dat terzijde. Als je ooit in Genk bent, en iemand zegt ma ga kakke joh tegen je, dan laat je die persoon het best met rust.
Regio: Gent (Oost-Vlaanderen)
Met deze uitdrukking smoort de Gentenaar elk ongeloofwaardig verhaal meedogenloos in de kiem. De uitdrukking wordt overigens enkel in de infinitief gebruikt. Als je het gaat vervoegen, val je dus meteen door de mand. Voor de volledigheid: peten of peetjes zijn mannetjes.
Regio: Antwerpen
Dialecten hebben lak aan taalregels. Gelukkig maar, want anders moest de Antwerpenaar door het leven zonder dit heerlijk absurde, en naar pleonasme ruikende, pareltje. Een vergissing die écht niet juist zou zijn…
Regio: overal in Vlaanderen
Waaraan Jos en Sjarel dat lot verdiend hebben is een raadsel, maar hun namen zullen tot in den treure worden geassocieerd met bedrog. Want wie gejost of gesjareld is, is echt de pineut, meestal door de schuld van een ander. In ’t zak gezet dus. Akkoord, beide woorden zijn ondertussen zo wijdverspreid – ze hebben zelfs de Van Dale gehaald – dat je ze geen dialectwoorden meer kunt noemen. Maar dat maakt ze niet minder mooi.
Dialect of niet – in zowel de Vlaamse als de Nederlandse taal kunnen wij ons prima verstaanbaar maken. In het Engels trouwens ook. Dus: teksten nodig, met of zonder dialect? Bel ons dan gerust op +32 (2) 474 17 40. We vertellen je dan ook gelijk hoe Contentbureau jouw content maakt op maat van je doelgroep, of die zich nu in België of Nederland bevindt. Onze Nederlandse collega’s bereik je via +31 (0)30 20 80 059. Of vul gewoon het contactformulier onderaan even in. Tot sebiet!
Headerafbeelding met dank aan Unsplash.