28 september 2019 / Taalfouten
Taal verandert. Van straattaal tot de spelling van bepaalde woorden, en van de invloed van gesproken taal op geschreven taal, en die van het Engels op de Nederlandse taal. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Waren deze veranderingen jou al opgevallen?
Wat mij betreft is dit een van de meest bekende wijzigingen van de afgelopen tijd. Voordat de frikandel de nieuwe norm werd, ergerde ik me een ongeluk aan mensen die het over ‘frikandel speciaal’ hadden. Een klein stemmetje in mijn hoofd verbeterde hen dan ook constant. Het is frikadel, niet frikandel. Ik kwam deze manier van spellen zelfs tegen op de menukaart van een snackbar. Hoorden deze snackexperts niet beter te weten? Toen ik het opzocht bleek frikandel echter al zo ingeburgerd te zijn dat deze spelling in 2005 officieel werd opgenomen in het Groene Boekje.
Dit woord komt oorspronkelijk uit het Latijn. Net zoals musea het meervoud van museum is, gold van origine dat het meervoud van datum, data was. Dankzij de opkomst van IT werd een tijdje terug het woord data geïntroduceerd met een ‘nieuwe’ betekenis: namelijk gegevens. Om onderscheid te maken tussen data als gegevens en data als tijdsaanduiding, wordt het meervoud datums steeds vaker gehanteerd. Beide versies zijn nu goed, al moet je natuurlijk nog wel rekening houden met het betekenisverschil.
Op menig kantoor gaat de term uitprinten meerdere malen per dag over en weer. Wat is daar mis mee dan? Nou, tegenwoordig niet meer zo veel, maar officieel schijnt het een samentrekking te zijn van uitdraaien en printen. Een contaminatie dus. Inmiddels is het woord opgenomen in zowel het Groene Boekje als de Dikke Van Dale, en is uitdraaien flink verouderd. Bovendien legt uitprinten net iets meer nadruk op dat je iets af hebt en dat het klaar is om gelezen te worden. Een échte contaminatie, zoals bijvoorbeeld aftypen (afkomstig van typen en afronden), is het dus niet.
Ik herinner me nog een middelbare-schoolvriendinnetje dat altijd vol afschuw ‘OPNIEUW’ riep als ze iemand overnieuw hoorde zeggen. Overnieuw wordt aangeduid als contaminatie van ‘over’ en ‘opnieuw’. Toch werd overnieuw al in 2005 opgenomen in het Groene Boekje. En de Van Dale bestempelt overnieuw als zijnde informeel. Maar dat is niet het enige opvallende. Er bestaat namelijk ook een nuanceverschil tussen opnieuw en overnieuw. Iets overnieuw doen impliceert namelijk dat je niet alleen weer bij het begin wilt beginnen, maar ook dat je het die tweede keer helemaal anders wilt doen. En dit komt minder goed naar voren wanneer je opnieuw gebruikt.
Als je erover nadenkt, is mond-op-mondreclame eigenlijk heel gek. Hoe dat komt? Deze vorm van het woord is waarschijnlijk tot stand gekomen door verwarring met het woord mond-op-mondbeademing. En als je erg visueel bent ingesteld, zie je nu een heel intieme manier van reclame verspreiden voor je. Strikt genomen is het woord nog steeds fout. Toch wordt het zo vaak gebruikt dat het in verschillende woordenboeken is opgenomen als een variant van mond-tot-mondreclame. Maar om kritiek van de ware taalpuristen te voorkomen, doe je er voorlopig nog goed aan om mond-tot-mondreclame te hanteren.
Ik heb het maar geaccepteerd. Met name dankzij de invloed van alle aanwezige social media is de verandering van taal in een stroomversnelling geraakt. Wat denk jij, welk woord is het volgende slachtoffer? Wordt ‘me’ een geaccepteerd alternatief voor ‘mijn’? Is het straks ‘na aanleiding van’ in plaats van ‘naar aanleiding van’? Of hebben we het binnenkort met z’n allen over een ‘rontonde’?
De toekomst kunnen wij niet voorspellen, maar bij Contentbureau weten we wel alles over taal – van grammatica tot spelling. En passen we je teksten bovendien aan op je doelgroep. Dus ben je het zat je teksten steeds overnieuw te moeten schrijven, omdat je niet meer weet welke regels momenteel van kracht zijn? Neem gerust contact met ons op.
Headerafbeelding met dank aan Pexels.